عفونت ادراری؛ علل و درمان آن
مجرای ادراری به راهی گفته می‌شود که ادرار به واسطه آن از کلیه‌ها به خارج از بدن منتقل می‌شود. ادرار در افراد سالم فاقد باکتری است، اما هنگامی که باکتری‌ها از راه مجاری ادراری به داخل بدن (مثانه، کلیه و...) راه پیدا می‌کنند، باعث عفونت در این مجاری می‌شوند. این عفونت که از جمله عفونت‌های رایج در انسان است، در تمام گروه‌های سنی و در هر دو جنس دیده می‌شود، اما احتمال ابتلای به آن در میان خانم‌های جوان بیشتر است.
دکتر محمد براری، متخصص بیماری‌های عفونی در این باره می‌گوید:
«عفونت مجاری ادراری به ندرت، بیماری خطرناک و طولانی مدتی است. اما نباید فراموش کرد که در این بیماری، عود شایع است. عفونت مجرای ادرار معمولا به وسیله باکتری «ای کولای» (E. coli) ایجاد می‌شود.
دیابت، بارداری، استفاده از محصولات قوی پاک‌کننده پوست، خوشبوکننده‌ها و روغن‌های حمام، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، مصرف بیش ازحد آنتی‌بیوتیک، سابقه سنگ کلیه، بیماری‌های آمیزشی و انسداد مجاری ادراری از جمله عوامل ایجادکننده عفونت مجاری ادراری هستند.»
نشانه‌ها
احساس سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار با حجم کم، شایع‌ترین نشانه عفونت مجاری ادراری است. دکتر براری می‌گوید:
«در زمان عفونت، پوشش مجاری ادرار، قرمز و ملتهب می‌شود که این التهاب منجر به بروز درد در شکم و لگن شده و به فرد احساس دفع مکرر ادرار دست می‌دهد. قطره قطره آمدن ادرار با وجود احساس دفع فوری، ادرار کردن همراه با درد یا سوزش، وجود خون در ادرار، بوی بد و تیرگی ادرار از دیگر علائم این بیماری هستند.
برای تشخیص عفونت مجاری ادراری، بررسی آزمایشگاهی ادرار لازم است.»
درمان
استفاده از آنتی‌بیوتیک، مناسب‌ترین راه درمان عفونت مجاری ادراری است و می‌توان این کار را پس از مراجعه به پزشک در منزل نیز انجام داد. دکتر براری می‌گوید:
«احتمال عود و بروز مجدد عفونت در افرادی که یک بار این بیماری را تجربه کرده‌اند، بیشتر است. بنابراین توصیه اکید می‌شود حتی اگر فرد احساس کرد که دیگر هیچ نشانه‌ای از عفونت در او باقی نمانده است، تا تکمیل دوره درمان به مصرف دارو ادامه دهد.
شرط اصلی در درمان این بیماری از بین بردن کامل باکتری‌های ایجادکننده عفونت است، زیرا گسترش عفونت به مثانه و کلیه‌ها در صورت عدم درمان موفق، قطعی است.
در صورت عدم بهبودی بیمار به‌رغم درمان یک هفته‌ای، خونریزی از مجرای ادرار یا مشاهده خون در ادرار و داشتن تب بالای 3/38 درجه سانتی‌گراد، باید دوباره به پزشک مراجعه کرد.
اگر فردی به خاطر عفونت مجاری ادرار (به خصوص مثانه) درد زیادی داشته باشد، پزشک ممکن است دارویی برای کاهش این درد تجویز کند که این دارو خود باعث تغییر رنگ ادرار می‌شود و جای نگرانی نیست.»
پیشگیری
مصرف مایعات و به خصوص نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز به این دلیل که در هر بار ادرار، مثانه را کمی بیشتر پاک می‌کند، می‌تواند اقدامی موثر در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های سیستم ادراری باشد. دکتر براری توضیح می‌دهد:
«شستن لباس‌های زیر با شوینده‌های معطر، استفاده از وان آب داغ، جکوزی و همچنین پوشیدن شلوارهای‌های تنگ به مدت طولانی، می‌تواند تشدیدکننده این بیماری باشد.
بیمار می‌تواند مصرف غذاهای اسیدی را افزایش دهد، زیرا محیط اسیدی باعث از بین رفتن باکتری‌های مضر می‌شود.»
نگه داشتن ادرار موجب عفونت کلیه‌ها می‌شود
مجید مرتضوی خسروشاهی، متخصص کلیه و مجاری ادرار، و عضو انجمن نفرولوژی ایران گفت:
«نگه‌داشتن ادرار موجب پس زدن ادرار به کلیه‌ها و در نهایت عفونت آن می‌شود. خطر نگه داشتن ادرار در کودکان بیش از بالغین است و در صورت دفع نکردن به موقع، این ماده سمی پس از بازگشت به کلیه‌ها، فعالیت آن را به مرور زمان دچار اختلال کرده و در درازمدت نارسایی‌های مزمن کلیه را به دنبال خواهد داشت. لذا به افراد به ویژه کودکان توصیه می‌شود، قبل از ترک منزل حتما به دستشویی بروند و در طی مسافرت از نوشیدن مایعات بسیار سرد بپرهیزند.»
مصرف کم آب، افراد را مستعد ابتلا به عفونت ادرار می‌کند
سعید احمدزاده هاشمی، متخصص کلیه و مجاری ادرار، و عضو انجمن نفرولوژی ایران گفت:
« مصرف کم آب فرد را مستعد ابتلا به عفونت ادرار می‌کند. انسداد مجرای ادرار توسط سنگ‌های ادراری، دیر به دستشویی رفتن و نگه داشتن ادرار از مهم‌ترین عوامل مستعدکننده در ابتلا به این بیماری هستند.
دیابتی‌ها، افرادی که برای تخلیه ادرار از سوند استفاده می‌کنند و افرادی که دارای دستگاه ایمنی ضعیفی هستند و کامل خالی نکردن مثانه از ادرار نیز از دیگر افراد مستعد این عارضه هستند.
این عفونت از شایع‌ترین عفونت‌هاست و در میان خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود.
خوردن آب به میزان کافی در طول روز و عدم نگه داشتن ادرار به خصوص در خانم‌ها به علت کوتاه بودن مجرای ادرار و انجام ختنه در آقایان از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این عارضه است.
عفونت ادراری در افراد مبتلا به دیابت بسیار خطرناک بوده و می‌تواند با خطر مرگ همراه باشد؛ چرا که کلیه‌ها آسیب دیده و احتمال بروز آبسه و عفونت حاد کلیوی وجود دارد.
شایع‌ترین علامت عفونت‌های ادراری سوزش ادرار است. درد مثانه به علت عفونت آن و تب هنگام عفونت‌های کلیوی و پروستات از دیگر علامت‌های این عارضه هستند.
تمام عفونت‌های ادرار به درمان نیاز دارند. درمان این عارضه با توجه به سن، جنس، سابقه بیماری‌های قبلی از جمله دیابت متفاوت است، اما به طور کلی درمان عمومی آن از طریق تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها است که پس از تشخیص از طریق کشت باکتری ایجادکننده آن، آنتی‌بیوتیک مرتبط با نوع باکتری تجویز می‌شود.»
فرآوری : نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم – سعید کریمی
فارس
